February 20, 2014
Ahuwhenua whiringa toa
Ahuwhenua whiringa toa
Ka arotahi ki nga maania o Rangitaiki me Taranaki a nga marama e tuu mai nei koia te mahi ma nga kaiwhakawaa ina tahuri ai ratou ki te whiriwhiri i te tino kaiahuwhenua Maori o te motu.
E toru nga kaiwhakataetae e tuu ai ko te paamu Himiona o Putauaki tetahi, ko Ngakauroa Paamu o Ngati Awa tetahi.
Ko te tuatoru o nga ope whiringa toa ko Te Rua o Te Moko o Taranaki. Hai taa kaiwhakahaere Kiingi Smiler he tino tauira nga roopu e toru nei o te tupu whaanui o nga pakihi ahuwhenua Maori.
Nga taha kino o te puunaha
Te ahua nei ka kookiri tonu te Kaawanatanga i nga whakataunga Tiriti o Waitangi ahakoa te tika o nga whakahee a etahi ki te tukanga whakatau tono.
Koia te whakapae a Winston Peters rangatira o Aotearoa Tuatahi me tana kii na runga i te kaha o te aatete he nui tonu te mahi hai whakatutuki ma te tukanga whakawhitiwhiti korero.
Hai taa Peters ano i te mutunga ake kaahore etahi kaitono e mahi ngaatahi ana ki te whakarite i taa ratou e rapu ai, kei tena ona wawata, kei tena ona wawata.
Me mihi ake ki te tiamana.
He tino pai te mahi a Tau Henare te tiamana o te Komiti Whiriwhiri Take Maori o Paaremata ki te kookiri i nga whakataunga Tiriti o Waitangi.
Koia te karanga a Claudette Hauiti mema raarangi o Naahinara me tana kii, ahakoa nga mahi papai a te Minita Take Tiriti a Chris Findlayson he tautoohito a Henare,he nui tana waariu hai aarahi i nga mahi.
I Whakatane a Henare inanahi e matapaki ana i te pire whakatau a Tuhoe, i tenei ata kua hoki nga mema paaremata ki te whare mo te paanuitanga tuarua o nga pire whakatau a Raukawa, a Te Tau Ihu, a Maungaharuru Tangituu.
He paanga ka puta i nga hee o te tangata?
Ko te tumanako o Shane Jones o te roopu Reipa kia kore nga wawata toorangapuu o kaiwhakapaaho Shane Taurima e paakinotia e tana wehenga atu i te reo taataki i tenei wiki.
Kua taautuhia ko Taurima hai kaiwhakataetae kia tuu mo Reipa i te tuuru o Taamaki Makaurau hai te koowhiringa pooti.
I heke a Taurima i tana tuuranga hai kaiwhakahaere o te Tari Maori i te Reo Taataki na tana whakarite puku i nga hui toorangapuu i reira otiraa i tana whare mahi.
Hai taa Jones ano ka aroha ki a Taurima, kaua tatou e tere whakawaa i a ia aa…kua tuku atu a Taurima i tana iingoa mo Taamaki.
ka mutu, waiho ma te tukanga a Reipa e whakatau ai ko wai e tuu.
He nui nga kupu aroha
Kua whakatakotoria nga korero hai whakanui i a Ahorangi Nin Tomas kaikauhau o mua o te Whare Waananga o Taamaki Makaurau kua tanumia i te raa nei ki te urupaa o tana whaanau paatata atu ki Kaitaia.
Kua mate a Taakuta Tomas o Ngapuhi i tenei wiki whai muri tana pakanga ki te maauiui mate pukupuku. Hai taa roia Maori a Annette Sykes he nui te mahi a tana hoa a Tomas ki te whakaako, ki te aarahi i tetahi whakatupuranga o nga roia Maori.
Hai taa Sykes ano na Tomas te taha hinengaro Maori i kawe atu ki nga taupatupatu mo te Tiriti o Waitangi, ki nga tautohe mo nga tikanga aa rua i huakina mai e ona hoamahi Paakeha.
Nga haangarau ako reo.
Kua hanga taputapu motuhake a Taakuta Rapata Wiri o te Whare Waananga o Awanuiaarangi kia ako i te reo Maori ma nga waea puukoro me etahi atu momo waea o enei raa.
Hai taa Wiri ko te taputapu e kiia nei ko Te Puumanawa te hua o nga rangahau 15 tau te roa.
E iwa nga porohanga whakawhiti i te reo me te ahurea Maori ka kitea i runga i Te Puumanawa kei reira hoki nga keemu kotahi rau me etahi whakamaatautau.
No reira ka titiro kore utu ki Te Puumanawa i runga i a ITunes me Google.
Paakeha ki te ratonga Maori.
E tupu haere ana te rahi o nga Paakeha e haere ai ki nga ratonga paapori a te Maori i Otautahi.
Hai taa kaikauhau Maori a Simon Lambert te take o te hunga kiritea i huri ai ki o tatou ratonga Maori ko te aroha o nga kaimahi ki nga taangata rapu tautoko ahakoa ko wai ratou, ahakoa no hea ratou.
Hai taa Lambert ano ki tana titiro kua pai ake te noho a te Paakeha ki nga whare o te Maori ka rongo i nga painga o te whanaungatanga.
Rangiaowhia, i paahuatia nga tuupuna i reira.
Ka huraina e Ngati Apakura o Waikato tetahi koohatu whakamaharatanga ki nga tuupuna i mate i Rangiaowhia paatata atu ki Te Awamutu i te tau 1864.
I whakaekengia te kaainga o Rangiaowhia i tera waa, tekau maa rua nga Maori i mate he tamariki, he kaumaatua etahi e rima nga hoia o tetahi ope nui a te Karauna i mate.
Hai taa Tom Roa o Ngati Apakura ka whakanui i nga tuupuna ma te korero, ma te waiata me te kii e kore ratou e wareware i a tatou i muri nei ko nga patunga o te riro whenua.
Copyright © 2014, UMA Broadcasting Ltd